Solidarna Litwa

W 1918 r. w wirze starań o niepodległość tygodnik Białorusinów wileńskich „Homan” pisał, że „Mińsk jest stolicą polityczną Białorusi, zaś Wilno pozostaje stolicą duchową”. Minęły 102 lata, dylematy są podobne, a stolica współczesnej Litwy stała się ponownie ośrodkiem białoruskich dążeń niepodległościowych.  

Stało się to 11 sierpnia 2020 r., po upływie zaledwie dwóch dni od wyborów prezydenckich na Białorusi, gdy główna rywalka Aleksandra Łukaszenki – Swiatłana Cichanouska przekroczyła granicę białorusko-litewską i znalazła w Wilnie azyl polityczny przed represjami systemu totalitarnego Aleksandra Łukaszenki. 

Wilno jeszcze bardziej zaczęło tętnić białoruskim życiem, a każdego sierpniowego dnia pracy, przed Ambasadą Białoruską odbywa się protest przeciwko fałszowaniu wyborów w sąsiednim kraju. Tak wielką ilość biało-czerwono-białych flag widzieliśmy w stolicy Litwy tylko podczas uroczystego pogrzebu szczątków Konstantego Kalinowskiego, Zygmunta Sierakowskiego i innych przywódców Powstania Styczniowego jesienią 2019 roku. 

Pomimo okresu wakacyjnego Sejm Republiki Litewskiego zebrał się na nieplanowane posiedzenie i jednomyślnie przyjął postanowienie o nieuznaniu Aleksandra Łukaszenki za prezydenta Republiki Białoruś. Litwa, obok Polski, stała się najaktywniejszym państwem w Unii Europejskiej w kontekście wyrażenia sprzeciwu wobec fałszowania wyników wyborów prezydenckich i łamania praw człowieka na Białorusi. Wkrótce Swiatłana Cichanouska zjawiła się na konferencji prasowej, a Wilno regularnie gościło na ekranach, falach radiowych i łamach gazet największych mediów na świecie. Kolejnym wielkim symbolem poparcia przez Litwę białoruskich dążeń demokratycznych – pomimo epidemii i skomplikowanych warunków sanitarnych – stał się łańcuch żywych ludzi od Katedry Wileńskiej do Miednik Królewskich, znajdujących się na granicy z Białorusią. Jego długość wyniosła ponad 30 km, zorganizowano go na wzór Szlaku Bałtyckiego z 23 sierpnia 1989 r., gdy ciąg ludzki połączył Wilno z Rygą i Tallinem, by upamiętnić rocznicę strasznego Paktu Ribbentrop-Mołotow. 

Ta akcja litewsko-łotewsko-estońska zwiastowała rozpad Związku Sowieckiego, bowiem pół roku później, w marcu 1990, Litwa już ogłosiła wskrzeszenie swej niepodległości…

Tego samego dnia, 23 sierpnia, na Uniwersytecie Wileńskim startowało poświęcone Białorusi Forum Kalinowskiego, które połączyło przedstawicieli opozycji białoruskiej, polityków litewskich, politologów i innych ekspertów. Na czele delegacji polskiej stała Anna Fotyga, posłanka Parlamentu Europejskiego, b. minister spraw zagranicznych. 

Jakby tego było mało – do Wilna zawitał zastępca sekretarza stanu USA Stephen Biegun. Wysoki urzędnik amerykański nie tylko odbył rozmowy w Rządzie Republiki Litewskiej i Ministerstwie Spraw Zagranicznych, ale i spotkał się ze Swiatłaną Cichanouską. Tym samym został wysłany światu sygnał, że Stany Zjednoczone nie będą biernym obserwatorem procesów zachodzących na Białorusi. Dodajmy, że Litwa razem z Polską była aktywnym inicjatorem zwołania nadzwyczajnego posiedzenia Rady Europejskiej w dn. 19 sierpnia, podczas którego nie uznano wyników wyborów na Białorusi i potępiono brutalne rozprawy z demonstrantami. 

Litwa przygotowała również listę wysokich urzędników państwowych na Białorusi, odpowiedzialnych za krwawe starcia – zostaną oni pozbawieni możliwości wjazdu na teren Republiki Litewskiej. Z kolei Litewskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych przygotowało tryb ulgowy przekroczenia granicy dla osób prześladowanych, które chciałyby schronić się w naszym kraju. W ten sposób mała Litwa odgrywa wielką rolę w nagłaśnianiu na arenie międzynarodowej i wsparciu przemian demokratycznych na Białorusi. Zarówno politycy litewscy, jak i szerokie warstwy społeczeństwa bardzo wyraźnie zadeklarowały swą solidarność z prześladowanym narodem białoruskim.

Zdjęcie: Reuters

Autor: Andrzej Pukszto

historyk i politolog związany z Uniwersytetem Witolda Wielkiego w Kownie. W latach 2009 – 2020 kierownik Katedry Politologii na wspomnianym uniwersytecie. Jest członkiem Litewskiej Asocjacji Nauk Politycznych.

Zobacz wszystkie wpisy od Andrzej Pukszto → Zobacz całą redakcję portalu →

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *