Pawieł Łatuszka uważa za konieczne, aby Swiatłana Cichanouska objęła stanowisko Prezydenta Republiki Białorusi. Pomoże to chronić suwerenność kraju przed rosyjskim przejęciem. Dowiedzieliśmy się, co myślą członkowie zespołu liderki białoruskiego protestu i eksperci.
Pawieł Łatuszka, członek Prezydium Rady Koordynacyjnej i szef Narodowego Zarządu Antykryzysowego (NZA), wezwał Swiatłanę Cichanouską do objęcia prezydentury Białorusi i podejmowania decyzji jako prawowita i wybrana przez naród przywódczyni Białorusi. Powinien to być jeden z czynników, który uchroni Białoruś przed wchłonięciem przez Rosję.
Według Pawła Łatuszki 22 kwietnia podczas rozmów Łukaszenki i Putina, mogą być zawarte liczne umowy w sprawie ustanowienia rosyjskiej bazy wojskowej, wprowadzenia rosyjskiego kontyngentu wojskowego w Białorusi oraz wprowadzenia rosyjskiego rubla.
„Biorąc pod uwagę fakt, że Łukaszenka nie jest prawowitą głową państwa, […] a wybranym przywódcą Białorusi jest Swiatłana Cichanouska, i jest to uznawane przez wiele krajów, musimy ponownie zadać to pytanie i poprosić Swiatłanę Cichanouską, by objęła urząd prezydenta Białorusi i utworzyła Rząd Republiki Białorusi. I będą to prawowici przedstawiciele Republiki Białorusi – powiedział szef NZA w wywiadzie dla Radia Swaboda.
Pawieł Łatuszka przyznaje, że realizacja funkcji prezydenckich w kraju będzie dziś ograniczona, „ale daje nam dość potężne narzędzia do wpływania na agendę międzynarodową podczas rozmów z partnerami międzynarodowymi”.
„Daje nam to możliwość zablokowania wszelkich działań nielegalnego reżimu Białorusi w rozwiązywaniu problemów polityki zagranicznej. W dłuższej perspektywie stwarza to okazję do bardzo szybkiego i rzeczywistego przekazania władzy prawowitym przedstawicielom Białorusi – Prezydentowi i Rządowi Republiki Białorusi – powiedział Pawieł Łatuszka.
Polityk dodał, że już skierował sprawę do Swiatłany Cichanouskiej. Wiele będzie zależeć od decyzji podjętych 22 kwietnia, ale działania trzeba będzie podjąć szybko.
Co mówią w sztabie Cichanouskiej
Korespondenci Belsat.eu poprosili zespół Swiatłany Cichanouskiej o skomentowanie inicjatywy Pawła Łatuszki.
„Jesteśmy gotowi odpowiednio zareagować na sytuację, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności. To rozwiązanie, które zawsze mamy w zanadrzu. Na najwyższym szczeblu – prezydentów, premierów i ministrów innych krajów – Swiatłana Cichanouska jest już uznawana jako przywódczyni Białorusi – poinformowała służba prasowa gabinetu politycznego.
Już uznana liderka większości
Tymczasem wśród ekspertów, z którymi rozmawialiśmy, wątpliwa jest skuteczność i trafność inauguracji w tych warunkach.
Tym samym przewodniczący komisji prawnej Białoruskiego Komitetu Helsińskiego Hary Pahaniajła uważa, że „prawie żadna oficjalna instytucja i obywatele nie mogą uznać takiego kroku za prawnie uzasadniony”. Według niego dziś nie można mówić o jakimkolwiek objęciu urzędu prezydenta, które miałoby znaczenie prawne i utrwalałoby fakt zwycięstwa Swiatłany Cichanouskiej.
Jednocześnie Hary Pahaniajła przyznaje, że może nastąpić inauguracja jako polityczna decyzja o uznaniu Swiatłany Cichanouskiej zwyciężczynią ostatniej kampanii prezydenckiej w celu uznania wybranej osoby, która objęła urząd.
„Ale jest już uznawana przez większość krajów za liderkę protestów w Białorusi i przywódczynię tych, którzy nie uznali tych wyborów. Tym samym jest uznawana, jeśli nie głową państwa, to liderką większości wyborców w tym państwie. I działa w imieniu tej większości. Pod tym względem ma pewną legitymację, którą uznają zarówno dyplomaci, jak i mężowie stanu obcych krajów. Spełnia ten status, podejmuje się środki protokolarne w związku z uznaniem jej za liderkę. I to jest jej siła polityczna, jej prawda. Działa w imieniu większości naszych obywateli, którzy ufają jej jako liderowi i liczą, że spełni obietnice wyborcze: wkrótce odbędą się nowe wybory – demokratyczne i uczciwe, które zaowocują wyborem nowego prezydenta i reorganizacją naszego państwa jako demokratycznego” – podkreślił przedstawiciel BKH.
Z prawnego punktu widzenia wybory się nie skończyły
Mogą wystąpić trudności z prawną stroną inauguracji. Hary Pahaniajła przypomniał, że wcześniej sama Swiatłana Cichanouska „powiedziała, że nie ma podstaw prawnych, aby uważać się za prezydenta elekta, ponieważ wybory były sfałszowane, a dokładne wyniki kampanii wyborczej nie są znane Centralnej Komisji Wyborczej, innym instytucjom państwowym ani obywatelom”.
Adwokat zaznaczył, że co najmniej jedna trzecia protokołów obwodowych komisji wyborczych, które zanotowały wyniki na korzyść Swiatłany Cichanouskiej, nie została należycie przedstawiona w komisjach terytorialnych i nie została następnie wykorzystana przy ostatecznym ogłoszeniu wyników wyborów przez Centralną Komisję Wyborczą.
„I generalnie wybory w 2020 roku były sfałszowane, co przyznał zarówno sam Łukaszenka, jak i wielu innych urzędników państwowych, którzy wiedzą na pewno, że informacje ogłaszane przez CKW nie są wiarygodne, ponieważ wyniki, poparte protokołami wyborczymi, nie istnieją” – dodał ekspert.
Adwokat przypomniał, że wszyscy kandydaci, z wyjątkiem Łukaszenki, zaskarżyli wyniki wyborów CKW przede wszystkim właśnie z tym zasadniczym uzasadnieniem, że wybory były sfałszowane i należy je uznać za nieważne w całym kraju oraz rozpisać ponowne wybory.
Po tym, jak Centralna Komisja Wyborcza uznała skargi za nieuzasadnione, kandydaci, w tym pracownicy Swiatłany Cichanouskiej, odwołali się od decyzji CKW do Sądu Najwyższego.
„Zgodnie z Konstytucją i ordynacją wyborczą dopiero rozstrzygnięcie w sprawie odwołań do Sądu Najwyższego Republiki Białorusi byłoby ostatnim punktem w wyborach w 2020 roku. Ale Sąd Najwyższy odmówił rozpatrzenia skarg kandydatów” – powiedział Hary Pahaniajła.
„Fakt ten potwierdził wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 25 sierpnia 2020 roku. W decyzji, w której sąd uznał, że Rada Koordynacyjna nie jest uprawniona do wniesienia skargi na sposób przeprowadzenia wyborów, ustalono jednak fakt prawny, że skargi w imieniu kandydatów do Sądu Najwyższego miały ostatecznie określić los uznania wyborów za ważne lub nieważne”.
Ponieważ tak się nie stało, wybory są prawnie niezakończone. W tych okolicznościach inauguracja Łukaszenki jest prawnie nieistotna, więc słusznie demokratycznie nastawieni ludzie doszli do wniosku, że nie jest on legalnym przywódcą. Nie jest wybranym prezydentem. Taka była decyzja większości krajów zachodnich, które również uznały za niezgodne z prawem wszystkie procedury związane z wyborem Łukaszenki na nową kadencję i późniejszymi decyzjami, w tym tajną inauguracją” – powiedział przedstawiciel BKH.
Czy wersja wenezuelska nie jest dla Białorusi?
Waler Karbalewicz, politolog i szef think tanku Stratehija, wątpi, że inauguracja Swiatłany Cichanouskiej „zmieni coś radykalnie, bo ogłoszenie się prezydentem to nie problem, ale problem to uznanie przez innych”.
Zdaniem eksperta, wersja wenezuelska, kiedy Zachód nie uznał Nicolasa Maduro za prezydenta, ale Juana Guaido, „nie może się przytrafić w Białorusi z wielu powodów”.
„Zachód nie uznaje jej za prezydenta, bo nie da się z całą pewnością udowodnić, że tak naprawdę jest prezydentem. Istnieją pewne procedury dowodowe, ale w warunkach białoruskich są one niemożliwe. Dlatego nie ma logiki w tym sensie” – powiedział politolog.
Zdaniem analityka inauguracja nie może zmienić sytuacji w Białorusi:
„Gdyby to miało miejsce jeszcze jesienią, mogłoby to mieć pewien wpływ. Teraz już nie będzie miało wpływu. Teraz waga polityczna jej i sztabu zmniejszyła się w porównaniu do jesieni, bo to zależy od tego, co się dzieje w Białorusi. I tu ulica jako czynnik polityczny zniknęła. I w tej sytuacji nie przyniesie to nic poza, być może, rozpaczą”.
Jeśli chodzi o pomysł Pawła Łatuszki odnośnie tego, że inauguracja może pomóc chronić suwerenność Białorusi przed Rosją, Waler Karbalewicz podkreślił: „dążenia Putina zależą od innych czynników, a nie od tego, czy Swiatłana Cichanouska ogłosi się prezydentem, czy nie”.
Przetłumaczone z https://blstv.eu/news/22-04-2021-rashenne-u-nas-zausyody-u-zapase-shto-dumayuts-eksperty-i-u-shtabe-tsihanouskaj-pra-yae-inauguratsyyu/
