Podobieństwa i różnice pomiędzy narracjami propagandowymi
Prowadząc operacje informacyjne, Kreml działa w sposób rynkowy, stara się jak najlepiej wykorzystać dany moment. Ataki informacyjne są często przeprowadzane w czasie, gdy społeczeństwo jest na nie najbardziej podatne, podczas wyborów i w czasach kryzysu.
Na Ukrainie kolejna fala propagandy Kremla z narracjami o „zewnętrznym kierownictwie”, „zamachu stanu” i „nacjonalistach” nadeszła pod koniec listopada, w rocznicę rozpoczęcia Euromajdanu. Ukraińcy wyszli na ulicę w dniu 21 listopada 2013 r, aby wyrazić poparcie dla integracji europejskiej, po tym jak rząd zawiesił przygotowania do podpisania umowy stowarzyszeniowej pomiędzy Ukrainą a Unią Europejską. Pomimo prób tłumienia protestów i brutalnych represji, rewolucja godności skonsolidowała europejski wektor rozwoju kraju.
W ciągu ostatnich siedmiu lat Kreml nie był w stanie pogodzić się ze stratą Ukrainy.
W tym roku dzień godności i wolności 21 listopada ponownie stał się katalizatorem pojawienia się licznych publikacji, które rozpowszechniają narrację Kremla wymierzoną przeciwko Ukrainie.
Na przykład na niedawno aktywnie promowanej stronie internetowej na Ukrainie i Białorusi Ukraine.ru pisze się, że obchody rocznicy Euromajdanu stały się przełomowym dniem narodowej hańby. Jednocześnie odwołuje się do negatywnego stereotypu „nacjonalistycznych zadymiarzy”, „krwawego i brutalnego przewrotu politycznego”, a Ukrainę określa się jako „protektorat, którym rządzi za pomocą twittera ambasador odległego, zamorskiego kraju”.
Masowe publikacje w tym okresie pojawiły się we wszystkich prokremlowskich mediach Ukrainy.
Ta częstość odniesień i nawiązań wynika z faktu, że powtarzanie jednej narracji jest podstawą rosyjskiej propagandy.
Jest to wyraźnie widoczne na Białorusi, gdzie rosyjscy propagandyści działają tak samo jak na Ukrainie. Podstawowa narracja mediów kremlowskich jest podobna w obu krajach. Jest to przede wszystkim jasna definicja wroga zewnętrznego i jego przeciwwagi, do ustanowienia której zmierza Rosja. Rozwój tej narracji – Ukrainie i Białorusi opłaca się pogłębiać współpracę z Moskwą, ponieważ ich przyszłość jest możliwa tylko w sojuszu z Rosją lub w jej składzie, jak o tym mowa w przypadku Białorusi.
Ta globalna narracja strategiczna jest podzielona na wiele bardziej szczegółowych wątków, które są wprowadzane i wykorzystywane w oparciu o konkretne wydarzenia i cele taktyczne inne w każdym kraju.
iSANS przeanalizował propagandowe publikacje prokremlowskich mediów i ich tematy, które są skierowane do białoruskiej publiczności. W Monitorze prokremlowskiej propagandy w grupie odnoszącej się do Ukrainy eksperci wyróżnili sześć tematów. Są one następujące:
- Ukraina jest pod kontrolą zewnętrzną i na łasce marionetek Zachodu.
- Ukraina jest na łasce faszystów, nazistów.
- Bez sojuszu z Rosją Ukraina jest skazana na upadek, nie ma szans na bycie państwem.
- Rosja nie ma nic wspólnego z konfliktem w Donbasie, a aneksja Krymu była uzasadniona.
- Ukraina ma agresywne plany wobec Białorusi.
- Ukraina zestrzeliła malezyjskiego Boeinga i inne teorie spiskowe.
Klasyfikacja narracji przeprowadzona przez iSANS na Białorusi pozwala nam porównać je z podobnymi narracjami, których prokremlowskie media używają obecnie na Ukrainie.
Przede wszystkim wzięliśmy pod uwagę zasoby internetowe, które aktywnie przekazują narracje Kremla na Ukrainie. Obejmuje to strony internetowe kanałów telewizyjnych NewsOne, 112 Ukraina, Zik, Internet ResourcesCountry.ua, Vesti.ua, znaj.ua, Eurasia Daily, Politnavigator.
Ważne jest, aby pamiętać, że media te są głównie rosyjskojęzyczne lub też mają wersje dwujęzyczne, co pozwala im produkować wspólne treści dla całej rosyjskojęzycznej publiczności. Brak bariery językowej ułatwia zadanie tworzenia produktu medialnego skierowanego do Białorusi i Ukrainy, przyspiesza manipulację, jednocześnie wspiera i wzmacnia „jedność” przestrzeni informacyjnej.
W tej kontrolowanej przez siebie przestrzeni informacyjnej Kreml narzuca swój własny program, tworzy alternatywny obraz wydarzeń lub odwrotnie – chaos informacyjny, jednocześnie radykalizując retorykę i polaryzując społeczeństwo.
Narracje wyróżnione przez iSANS w monitoringu Białorusi są również obecne na Ukrainie, chociaż z pewnymi charakterystycznymi różnicami. O ile na Białorusi o Rosji mówi się wyłącznie dobrze, o tyle na Ukrainie dąży się do niewspominania bezpośrednio o Rosji w żadnej publikacji, a główny nacisk kładzie się na negatywne następstwa odmowy zbliżenia z Moskwą na rzecz integracji europejskiej. Na Białorusi tworzy się obraz Zachodu jako agresora, a na Ukrainie bardziej rozpowszechnioną narracją jest sterowanie krajem z zagranicy i odbieraniem przez Zachód praw suwerennych Ukrainie.
Aby pokazać podobieństwo narracji Kremla na Białorusi i Ukrainie, wybraliśmy z ostatnich czasów kilka przykładów z ukraińskiej przestrzeni medialnej. Zostaną one przedstawione w dalszych częściach artykułu.
Autor: Maria Avdeeva, źródło: iSANS
Tłumaczenie: Hubert Łaszkiewicz
Zdjęcie: Netflix.com
